หนทางที่นำเราไปสู่นรกนั้น มักจะปูลาดไปด้วยความหวังดี

          ในวันนี้เรากำลังพากันแสดงความหวังดี โดยอ้างถึงสิ่งที่เราเรียกกันว่า “การพัฒนา” เราพัฒนาบนพื้นฐานของความเชื่อที่ว่า ได้อย่างต้องเสียอย่าง โดยส่วนที่เสียจะต้องเป็นธรรมชาติและสภาวะแวดล้อมเสมอไป

          วันนี้เรามีรัฐบาลที่หวังดีต่อทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม แต่รัฐบาลของเราไม่มีความสามารถที่จะหาข้อเท็จจริงในเรื่องปัญหาทรัพยากรหรือความขัดแย้งอันเนื่องมาจากการแย่งชิงทรัพยากร เพราะรัฐบาลไม่มีเวลา จำเป็นต้องฟังความคิดเห็นหรือรายงานจากหน่วยงานหรือคนของรัฐเท่านั้น ราษฎรจึงเป็นฝ่ายผิดเสมอ

          วันนี้เรามีปัญหาภัยแล้ง ทุกคนหวังดีที่จะแก้ปัญหาภัยแล้งด้วยการทำลายลุ่มน้ำที่เหลืออยู่ทั้งหมด โดยไม่คิดถึงส่วนอื่น ๆ เช่น ต้นน้ำลำธาร พันธุ์พืช พันธุ์สัตว์ และพันธุ์ปลาอันหลากหลายที่จะต้องสูญเสียไป เราไม่เคยถามตัวเองเลยว่า ภัยแล้งเกิดขึ้นเพราะอะไร สายน้ำและความสมบูรณ์อันยิ่งใหญ่ที่เราเคยใช้ตั้งถิ่นฐาน ใช้ชีวิตอันกลมกลืนกับวิถีทางและจังหวะของธรรมชาติ คนหลายสิบล้านคนที่ทอดแห ตกเบ็ด ยกยอ วิดปลากันมานับร้อยนับพันปี ธรรมชาติให้เราอย่างมากมายมาโดยตลอด ให้เราร่วมกันสร้างวัฒนธรรมอันอ่อนโยน อบอุ่น และเอื้อเฟื้อต่อกันก็จะสิ้นสุดลง วัฒนธรรมก็จะสิ้นสุดลง และชาติก็จะสิ้นสุดลงเช่นกัน

          ความหวังดีในการแก้ปัญหาภัยแล้งวันนี้ เปรียบเสมือนคนที่อยู่ในเรือลำเดียวกันและกำลังประสบคลื่นลม แล้วทุกคนพร้อมใจกันเฮโลไปอยู่ข้างเดียวกันหมด เรือก็ต้องล่ม

          ปัญหาภัยแล้งวันนี้ กำลังเป็นโอกาสให้คนบางกลุ่มได้ทำในสิ่งที่ตนต้องการ เป็นช่องทางให้คนบางพวกได้ทำมาหากิน

          รัฐบาลของเราหวังดีต่อชาติเสมอ รัฐบาลเอาชาติมาตัดแบ่งเป็นชิ้นเป็นส่วนเหมือนภาพต่อให้เด็กเล่นที่มีขายอยู่ทั่วไป รัฐบาลแยกเอาแผ่นดินแต่ละส่วนมอบไปให้หน่วยงานของรัฐดูแล โดยต่างคนต่างลืมไปว่า ทุกชิ้นมีความสำคัญต่อกันและจะต้องนำมาต่อกันให้เป็นภาพที่สมบูรณ์ให้ได้ แต่เวลานี้ ต่างคนต่างเอาชิ้นส่วนของตนไปหาประโยชน์ ทำให้ชิ้นส่วนเหล่านั้น ชำรุดเสียหาย จนเมื่อนำภาพมาต่อกันแล้วแทบจำไปได้ว่าเป็นภาพอะไร วันนี้เราจึงมีปัญหาด้านสภาวะแวดล้อมตั้งแต่บนยอดเขาตลอดลงไปสู่ก้นทะเล

          เรามี…ปัญหาป่าไม้…ปัญหาสัตว์ป่า…ปัญหาไฟป่า…ปัญหาภัยแล้ง…ปัญหาดินเสื่อมคุณภาพ…ปัญหาการเปลี่ยนแปลงของฤดูกาล…ปัญหาน้ำเน่าเสีย…ปัญหาป่าชายเลนถูกทำลาย…ปัญหาทรัพยากรทางทะเลถูกทำลาย…ปัญหาคราบน้ำมันและขยะในทะเล…ปัญหาสารเคมีตกค้าง…ปัญหาทรัพยากรในชนบทไม่พอเลี้ยงชาวท้องถิ่น…ปัญหาคนอพยพเข้าเมือง…ปัญหาความเสื่อมโทรมของคุณภาพชีวิตและสังคม…ปัญหาของชนรุ่นหลังที่ล้มละลายทางทรัพยากรตั้งแต่เกิด

          รัฐบาลหวังดีต่อการพัฒนาทางเศรษฐกิจและอุตสาหกรรม โดยดึงเอาทรัพยากรจากชนบทมาสนับสนุนส่วนนั้น

          เมื่อราษฎรเรียกร้องสิทธิและการมีส่วนร่วมในการรับรู้และการตัดสินใจ รัฐบาลถือว่าเป็นความล้มเหลวในการประชาสัมพันธ์

          รัฐไม่เคยคิดเลยว่าราษฎรเหล่านั้น เขาทุกข์ยากและสูญเสียมากเพียงไร

          เมื่อประชาชนแสดงความคิดเห็นที่มีเหตุผลแต่รัฐไม่มีคำตอบ…รัฐบาลถือว่าเป็นการโต้วาที

          ในวันนี้ความหวังดีกำลังนำเราไปสู่ที่ใดสักแห่งหนึ่ง

          ผู้ที่ทำลายป่าและสัตว์ป่าก็ทำลายไป ผู้ที่ทำลายแม่น้ำลำธารก็ทำลายไป ผู้ที่ทำลาย

อากาศก็ทำลายไป  ผู้ที่ทำลายดินก็ทำลายไป ผู้ที่ทำลายทะเลก็ทำลายไป    ผู้ที่ทำลายพื้นที่

กสิกรรมก็ทำลายไป   ผู้ที่มีหน้าที่ดูแลรักษาก็อ้างว่าแก้ไขไม่ได้ อ้างกันจนชินทั้งผู้พูดและผู้ฟัง จนในวันนี้เรามีปัญหาทางสภาวะแวดล้อมทุกขุมขน แต่การทำลายทุก ๆ ส่วนของทรัพยากรก็ดำเนินต่อไป ด้วยความหวังดีและเพื่อการพัฒนา

          เราน่าจะเรียกระบบนี้ว่า “รวมกันเราตาย”

          ใกล้ถึงเวลาที่เราจะต้องนั่งมองหน้าลูกหลานแล้วกล่าวลาลูก..กล่าวลาหลาน..กล่าวลาวิถีชีวิตของชาวชนบท..กล่าวลาวัฒนธรรมอันอบอุ่น..กล่าวลาชาติที่บรรพบุรุษรักษามาให้เราด้วยเลือดเนื้อและชีวิต..แล้วบอกลูกหลานให้รู้ตัวว่า “เรากำลังจะลงนรกด้วยกัน”

พิสิษฐ์  ณ พัทลุง

มีนาคม  2536